وکیل اسناد تجاری

مقدمه

در جهان معاصر کاربرد سند تجاری در جامعه بسیار گسترده شده است و کمتر کسی را می توان یافت که از اسناد تجاری استفاده نکرده است و با این اسناد معاملات تجاری نکرده باشد. از این رو دانستن ویژگی و کاربرد انواع سندهای تجاری در استفاده از آن ها بسیار حائز اهمیت می باشد. بنابراین قانون تجارت به بررسی و پیش بینی قواعد و احکام اسناد تجاری پرداخته است. .

دلیل اولیه ایجاد اسناد تجاری جلوگیری از خطرات احتمالی ناشی از حمل مقادیر زیاد پول نقد از مکانی به مکان دیگر مانند: کاهش هزینه حمل و نقل، جلوگیری از به سرقت رفتن و غیره و در نتیجه کسب سود بوده است. اما با گذشت زمان مزایای دیگری برای این اسناد به وجود آمد که مهمترین آن ابزار پرداخت بودن این اسناد در معاملات غیرنقدی بود. همچنین برخی از انواع اسناد تجاری مثل چک به تدریج به عنوان وسیله‌ای برای کسب اعتبار و تامین مالی نیز به کار رفتند.

باتوجه به رواج امور مرتبط با تجارت در جهان معاصر برخی از اسناد به این امور اختصاص یافتند که باعث گشت قوه قانون گذاری یا قوه مقنن به شرح موارد استفاده و تشریفات صدور و قابلیت های این اسناد بپردازد و از این جهت که این امور مربوط به تجارت میشدند نام اسناد تجاری را بهاین دسته از اسناد دادند و در کشور ما ویژگی های این دسته از اسناد و تشریفات آنها در قانون تجارت بیان شده است.

از این رو در وکیل فردا با بیان اجمالی سند و معروفی آن به بررسی اسناد تجاری در معنای عام و خاص خود پرداخته و به بیان ویژگی های آن می پردازیم.

سند چیست

سند را به عنوان دلیل اثبات عمل یا واقعه حقوقی دیگر در نظر می گیرند.به همین دلیل وقتی در خصوص قسخ یک قرارداد اقامه دعوی میکنیم طبق رویه قضایی باید اعلام فسخ معامله همراه با ابطال سند را بخواهیم چون سند دلیل اثباتی آن معامله است.

با توجه به قانون مدنی ایران اسناد به دو دسته تقسیم می شوند:

• اسناد رسمی: ماده 1287 قانون مدنی به تعریف این دسته از اسناد پرداخته و با توجه به مفاد این ماده، اسناد رسمی اسنادی هستند که در دفاتر اسناد رسمی و توسط مامورین صلاحیت دار تنظیم می شوند.
• اسناد عادی: بنابر تعریفی که از اسناد رسمی ارائه شد از مفهوم مخالف ماده 1287 قانون مدنی و بیان ماده 1289 قانون مدنی اسناد عادی اسنادی بوده که برخلاف اسناد رسمی توسط افراد عادی و نه در دفاتر اسناد تنظیم شده اند اما قابلیت ارائه در دادگاه و محاکم را دارند.

اسناد تجاری 

اسناد تجاری گروهی از اسناد بوده که هم در انواع معاملات تجاری و غیر تجاری استفاده می شوند. اسناد تجاری به دو گروه اسناد تجاری عام و اسناد تجاری خاص تقسیم می شوند.

اسناد تجاری در معنای عام 

آن دسته از اسنادی هستند که در تجارت و کسب و کار نقش ویژه ایی دارند. لازم به ذکر است که یکسری اسناد در تجارت نقش ویژه ندارند.مثلاً:اقرار نامه غیر مالی و… که در روابط تجاری و مدنی اثر یکسان دارد.اما  یکسری اسناد در تجارت کاربرد ویژه ایی دارند.چون اتقاقاً برای بسامان شدن تجارت به وجود آمده اند.

ویژگی های اسناد تجاری در معنای عام

• اسناد برای پرداخت: (چک و سفته و برات) در واقع تسهیل گرداخت را بر عهده دارند.
• اسناد تجاری برای تامین سرمایه: اوراق بهادار و ابزار های بورس که در کسب و کار و تجارت مطرح می شوند و در روابط مدنی با این اسناد کاری نداریم.
• اسناد تجاری برای تامین حق مال الاتجاره: بارنامه: دلالت بر مالکیت بر مالی که در حال حمل است می کند. قبض انبار: دلالت بر مالکیت بر مالی که نزد دیگری است می کند.
• اسناد تجاری برای ایقای تعهدات (اعتبارات اسنادی): دو تاجر از ایران و ایتالیا با یک دیگر معامله میکنند. خریدار برای اطمینان از پرداخت به ذی نفعی فروشنده LC باز میکند که قروشنده بتواند با ارائه یکسری اسناد به بانک مبلع را بگیرد.

“سند تجاری در معنای عام در بردارنده آن دسته اسنادی است که در دنیای تجارت و کسب و کار اهمیت دارد و در روابط مدنی یا کاربرد ندارد یا خیلی کاربرد دارد”

اسناد تجاری در معنای خاص 

این دسته از اسناد دلالت بر چک و سفته و برات میکند که اصول خاصی چون اصل تجریدی بودن و… بر این دسته از اسناد حاکم است.

از بین اسناد تجاری در مفهوم خاص برات اهمیت بیشتری دارد. در ماده 2 قانون تجارت معامله برات که شغل معمولی شخص باشد او را تبدیل به  تاجر میکند. بنابر این برات بخاطر اهمیتی که داراست سند تجاری در مفهوم اخص کلمه است.

ویژگی‌های اسناد تجاری به معنای خاص

•  این دسته از اسناد قابل معامله و نقل و انتقال هستند. به عنوان مثال می¬توان چک را ظهرنویسی کرد و به فرد دیگری منتقل کرد.
•  این دسته از اسناد از جمله چک معرف تعهدی حال یا مدت دار اند و بر همین مبنا بدهکار مکلف به پرداخت دین خود در موعد مقرر است.
•  این دسته از اسناد معرف مبلغی پول هستند. در اسناد تجاری به معنای اخص  بسته به مقدار وجهی که در این دسته از اسناد درج گشته مبین  مبلغی پول است که دارنده می تواند اقدام به وصول آن از بانک محال علیه نماید.
•  صدور این دسته از اسناد ویژه تجار نیست بلکه غیر تاجر  نیز می توانند اقدام به صدور این دسته از  اسناد نماید.
• این دسته از اسناد دارای شرایط شکلی و تشریفات مخصوص به خود می باشند. بدین معنا که تنظیم و صدور آن ها باید کاملا مطابق شرایط و تشریفات قانونی مخصوص به خود صورت گیرد والا در غیر این صورت از اعتبار سند تجاری و قابلیت اجرایی آن ها خارج گشته و صرفا یک سند عادی محسوب می شوند.
• این دسته از اسناد این قابلیت را دارا می باشند که دارنده آن ها به موجب این اسناد درخواست صدور قرار تامین خواسته نماید تا دارنده این اسناد بتواند به میزان وجه مندرج در این اسناد اقدام به توقیف اموال صادرکننده کند.
• این دسته از اسناد ایجادکننده مسئولیت تضامنی برای صادرکنندگان و ظهرنویسان و ضامنین آن ها خواهند بود. بدین شرح که دارنده این دسته از اسناد می تواند علیه هریک از ضامن و ظهرنویس و صادرکننده اقدام به طرح دعوای مطالبه وجه سند تجاری نماید.